Huibert van Noord
De GETA 73 is te mooi om alleen als foto-object te dienen.
Een ombouwverslag.
Voor de motorisering is gebruik gemaakt van een ombouwsetje van Skiptram. Het setje bestaat uit twee draaistellen, een motortje en twee siliconenslangen om motor en draaistellen te verbinden. De draaistellen zijn al voorzien van stroomafnemers. Vrijwel ready to run, dus.
Paul verkoopt ook de goede pantograaf. Ik heb echter voor een Halling PAN-SMU panto gekozen. Het komt er bij mij niet zo nauw op aan.
Uit elkaar halen.
Gaat niet makkelijk. Bij deze tram moeten de vier frontlampen worden verwijderd. Die zijn verlijmd. Afsnijden lukte mij niet. Ik heb ze dus uitgeboord. Uitboren van de bevestigingspal moet sowieso nog na afsnijden van het lampdeel. Voorzichtig aan-klusje.
Ook de wagenbak is her en der verlijmd met het onderstel. De lijm kun je met een scherp mesje voorzichtig doorsnijden. Vervolgens haal je de wagenbak van het onderstel af. De draaistellen zitten met schroefjes vast. Losmaken en apart leggen. De pantograaf kun je met een beetje wrikken makkelijk verwijderen..
Het interieur komt vanzelf los. Ook apart leggen.
Frame uitzagen.
De aandrijfasjes van motor en draaistellen moeten zoveel mogelijk in één lijn liggen. Daartoe dient het metalen frame flink uitgezaagd te worden. Ik heb gebruik gemaakt van de bouwtips van Skiptram. Op de pagina staat duidelijk wat en hoe er uitgezaagd moet worden.
Doe dit zorgvuldiger dan ik. Ik heb een haat/geen liefde verhouding met figuurzagen, en dat is te zien. Het vastzetten van de draaistelhouders met schroefjes ging bij mij niet meer. Te weinig metaal over om het frame niet verder te verzwakken.
Voorkom ook dat je kracht zet bij het zagen. Je zaagt geen staal, maar witmetaal. Je verzwakt de structuur van het geheel aanzienlijk en buigen van het frame, zelfs breuk, is niet denkbeeldig!
Na het uitzagen dien je te controleren of draaistellen en motor voldoende ruimte hebben om te draaien, danwel aan de uiteinden vrij liggen van het frame.
Draaistelhouders.
De houders van de draaistellen heb ik uit styreen gemaakt en met het frame verlijmd. Het deel waar het draaistel in draait is op maat gevijld. Dat kan vrij makkelijk door vier stripjes van 1 mm dik aan 1 kant te verlijmen en in de bankschroef te klemmen. Vijlen is dan eenvoudig. Wel telkens even passen of de vorm al goed is!
Het metalen frame is ruim een mm dik. De eigenlijke draaistelhouder, het deel wat je hebt uitgevijld dus, komt op dezelfde hoogte als de onderzijde van het frame. het geheel heb ik uitgevuld zodat zowel onder als boven het frame verlijmd kan worden. Zo ontstaat een tamelijk solide verbinding.
Voor dat je de lijm laat drogen EERST checken of het draaistel netjes in het midden van het frame hangt EN of het nog altijd soepel in de ophanging èn vrij van het frame kan bewegen!
Zorg ook dat de draaistelhouders òp het frame een mm van de kant afblijven. Dit vanwege het interieur. Dat heeft een opstaand randje aan de buitenkant wat op het frame moet rusten. De draaistelhouder moet daar net binnen vallen.
Laat drogen en controleer of alles naar wens draait. Zo niet, begin opnieuw en vergeet daarbij niet de resten styreen en lijm te verwijderen.
Motor.
Onder de middeninstap van de tram heb ik een styreenplaatje gelijmd, waarop de motor wordt gelijmd. Laat dit niet helemaal naar buiten doorlopen, anders valt t teveel op. Wel voldoende om een goede verlijming te garanderen. Het motortje trilt en schudt, en dat moet niet leiden tot loslaten.
Knip de siliconenbuisjes op maat (niet te krap, je hebt genoeg materiaal!) en schuif die over de motorasjes. Breng de motor naar zn plek en schuif de buisjes over de asjes van de draaistellen.
Draait alles zonder frictie? Lijm dan pas de motor vast aan de eerder gelijmde plaat onder de middeninstap. Breng met tweezijdig kleefband isolatie aan tussen motor en frame. Schilder de motor en het kleefband donker.
Bedrading en eerste ritjes.
Soldeer de draadjes op hun plek. Ga proefrijden. Alles moet soepel en zonder morren lopen. Het motortje knort tevreden, en de overbrenging in de beide draaistellen zorgen ervoor dat de tram zeer goede rijeigenschappen heeft. Ik was verbaasd!
Interieur.
Zaag met de figuurzaag het middenbalkon uit. Doe dat ook met de gangpaden en een deel van de tweepersoonsbankjes. Stop met zagen zodra je voorbij het hoogste deel van het draaistel bent. Goed uitmeten en/of regelmatig even controleren. Zorg dat ook hier het draaistel vrij kan blijven bewegen.
Ik heb het interieur met tweezijdig kleefband teruggelegd op het frame. Zo zit het redelijk stevig vast en blijft het simpel om bij de draaistellen te komen.
Draaistellen
Als je alles goed gedaan hebt is er 5mm ruimte tussen werktafel en onderzijde middentrap.
Neem de Atlas-draaistellen en demonteer de schorten.
Op de Halling draaistellen zitten aan de uiteinden pennen. Van de atlasdraaistellen gebruik je alleen de schorten. Op de uiteinden van de binnenzijde frees je wat kunststof weg. Zie foto. Vervolgens pas je de schorten op de pennen. Zet ze met een paar druppels goede plasticlijm vas. Bij overwegen en straten is er net geen contact met de straat. De onderzijde van de wielen moet dus duidelijk zichtbaar zijn na het plakken. Maak een testrondje en corrigeer eventueel.
Zorg ook dat de draaistelschorten vrij zijn van de wielen. Beter ietsje te ruim dan af en toe aanlopen.
Overig
Boor een gecentreerd gat in het dak van de wagenbak op de plek van de pantograaf. Steek de bout daardoorheen en schroef de pantograaf op het dak.
Neem een messing buisje van 2mm doorsnee en stop die in een boormachine. klem de boormachine voorzichtig maar stevig in een bankschroef. Vijl met sleutelvijltjes de lampringen in vorm. Om te voorkomen dat de lampringen na doorvijlen tussen de houten planken of in je hoogpolig tapijt verdwijnen, is het raadzaam een dunner buisje in de 2mm buis te solderen. De ringen blijven dan hier op hangen. Soldeer alleen aan de boorkant.
Schilder de lampringen desgewenst chrome, en lijm ze na drogen op de bestemde plek. Na drogen maak je lampglas door een beetje houtlijm in het lampgat aan te brengen.
Zet een wagenvoerder voor in de tram, of liefst aan beide zijden. Voeg ook een aantal passagiers toe. Spitstram? Er gaan er wel 70 in, vermoed ik zo......
Digitaliseren.
Gebruik een decoder van minimaal 1.1A. Volg de inbouwinstructies.
Veel plezier!
Huibert van Noord
